Kategori: Edebî Eserler

CEMÂL-İ HALVETÎ EL-AKSARAYÎ VE “ÇENGNÂME” ADLI ESERİ Halvetîliğin Anadolu ve İstanbul’da önemli temsilcilerinden biri olan Cemâl-i Halvetî, yaşadığı dönemde bir hayli etkili olmuş, müntesibi bulunduğu Halvetiyye’nin en iyi şekilde temsil edilmesini sağlamış olan bir mutasavvıftır. İsmi, Muhammed bin Mahmûd el-Aksarayî olan Cemâl-i Halvetî, gerek eserleri gerekse eğitim ve irşad faaliyetleriyle dönemin önemli şahsiyetlerinden biridir. Cemâl-i […]

AKSARAYLI ŞAİR SEYF-İ FERGÂNÎ’NİN DİVANINDA ANADOLU VE AKSARAY COĞRAFYASI Aksaraylı şair Seyf-i Fergânî, XIII-XIV. yüzyılın usta şairlerindendir. Şairin asıl adı, Muhammed, lakabı, Seyfeddîn’dir. Şairin tam adı Seyfeddîn Ebu’l-Mehâmid Muhammed-i Fergânî şeklindedir. Şairin Fergânî mahlasını kullanmasının sebebi Fergânâ’da dünyaya gelmesidir. Şair Fergânâ’da doğmuş ancak genç yaşta Aksaray’a yerleşmiş ve vefatına kadar Aksaray’da yaşamıştır. Maveraünnehir bölgesinde doğup […]

ZİKİR RİSÂLESİ (RİSÂLE FÎ ZİKRİ KELİMETİ LA İLÂHE İLLALLAH) (Şeyh Hâmid-i Veli, Somuncu Baba, Zikir Risâlesi, Risâle fî zikri kelimeti la ilâhe illallah) Şeyh Hâmid-i Velî’ye (Somuncu Baba) atfedilen tasavvuf içerikli risâle. Şeyh Hâmid-i Velî (Somuncu Baba), talebe yetiştirmenin yanında eser de telif etmiştir. Bu yönüyle o, müellif sûfîlerden sayılır. Ondan bahseden ilk kaynaklarda eser […]

ŞERH-İ HADÎSİ ERBÂİN (KIRK HADİS ŞERHİ) (Şeyh Hâmid-i Veli, Somuncu Baba, Şerh-i Hadîsi Erbâin, Kırk Hadis Şerhi) Şeyh Hâmid-i Veli, ilmiyle temayüz etmiş, müderris ve müellif sûfîlerdendir. Onun hayatını ele alan tarihi kaynakların çoğunda eser yazdığına dair bir kayda rastlamasak da muahhar birkaç kaynakta Şerh-i Hadîsi Erbâin adlı eserinden bahsedilmiştir. Öte yandan Yusuf Hakîkî Baba’nın […]

SİLÂHÜ’L-MÜRÎDÎN (Şeyh Hâmid-i Velî, Somuncu Baba, Silâhü’l-Mürîdîn, Hüzb’üş-Şeyh Hâmîd) Şeyh Hâmid-i Velî’ye atfedilen dokuz sayfalık dua, vird ve zikirlerinin yer aldığı risâle. Risâlenin, tespit edilebildiğimiz üç nüshası mevcuttur. İlki Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî’ye ait Mecmûatü’l-Ahzâb’ın Şazelî cildinde “Hâzâ Hüzb’üş-Şeyh Hâmîd el-Ârif Kaddesallahu sırrahû ve nefe’anâ bih” adıyla 306-315. sayfaları arasında yer alan nüsha; ikincisi Millet Yazma […]

Şeyh Hâmid-i Velî’ye (Somuncu Baba) Atfedilen Nutk-i Şerifler (Şiirler) IX/XV. Asrın tanınmış sufilerinden olan Şeyh Hâmid-i Veli (Somuncu Baba) müellif sufilerdendir. Kendisine atfedilen Şerh-i Hadîsi Erbaîn, Zikir Risâlesi ve Silâhü’l-Mürîdîn adında üç eseri bulunmaktadır. (Ulu, 2021a; Ulu, 2021b, Ulu, 2021c; Ulu, 2022) Bunların dışında onun iki nutk-i şerifi (şiir) olduğu kaydedilmiştir. Son dönemlerde Somuncu Baba […]

Risâletü’l-Kevseriyye CEMÂL HALVETÎ Halvetiyye Tarikatı’nın Cemâliyye ana kolunun kurucusu Cemâl Halvetî’nin Haşr Sûresi’nin sonunun, etvâr-ı seb’a (yedi tavır) üzere tasavvufî te’vilini yaptığı ve kırk hadisin te’vilini işlediği risale. Mezkûr eser, Süleymaniye Ktp., Lala İsmail Efendi Bl., 686 numaralı mecmuanın 42b-50a varak aralığında; kırk hadisin te’vili ise mecmuanın 50b-64b varakları arasında yer almaktadır. Eserin bu nüshası […]

Risâle-i Te’vîlu Ra’sü Külli Hatîetin CEMÂL HALVETÎ Cemâl Halvetî’nin Arapça mensur eseri. Risâle, Süleymaniye Kütüphanesi Şehid Ali Paşa 1352 numarada kayıtlı mecmuanın 101a-104a varakları arasında bulunmaktadır. Dört varaklık küçük bir risâledir. Risâlenin başında eserin ismi yer almamaktadır. Bununla birlikte Risâle, “Hubbullah Ra’sü Külli Hatîetin.” ifadesiyle başlar. Bundan dolayı esere Risâle-i Te’vîlu Ra’sü Külli Hatîetin isminin verilmesi uygun […]

Kitâbu’n-Nûriyye ve Kevkebü’d-Dürriyye CEMÂL HALVETÎ Cemâl Halvetî’nin esas itibarıyla Nur Sûresi’nin 24/35. ayetinin tefsirini yaptığı ve bazı diğer hususlarda önemli bulduğu birkaç konu hakkında değerlendirmelerde bulunduğu eseri. Kitâbu’n-Nûriyye ve Kevkebü’d-Dürriyye bir tefsir risalesidir. Müellif yedi varaklık bu risalede Nur Suresi 35. âyetin bir bakıma işârî tefsirini yapmıştır. Mezkûr ayet: “Allah, göklerin ve yerin nûrudur. O’nun […]

Envâru’l-Kulûb CEMÂL HALVETÎ Cemâliyye’nin kurucusu Cemâl Halvetî’nin (ö. 899/1494) nefsin yedi mertebesini ve kalbin yedi tavrını çeşitli benzetmeler ve ayetlerin te’vil ve tefsiriyle izah ettiği; bazı ayetleri te’vil ve tefsir ettiği, etvâr-ı seb’a konusunu ele aldığı Arapça risâlelerinden biri. Risâle, Süleymaniye Kütüphanesi, Lala İsmail Efendi 686 numaralı mecmuanın 163b-171a varakları arasında olup sekiz varaktan müteşekkildir. […]