SİLÂHÜ’L-MÜRÎDÎN

SİLÂHÜ’L-MÜRÎDÎN
(Şeyh Hâmid-i Velî, Somuncu Baba, Silâhü’l-Mürîdîn, Hüzb’üş-Şeyh Hâmîd)

Şeyh Hâmid-i Velî’ye atfedilen dokuz sayfalık dua, vird ve zikirlerinin yer aldığı risâle.
Risâlenin, tespit edilebildiğimiz üç nüshası mevcuttur. İlki Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî’ye ait Mecmûatü’l-Ahzâb’ın Şazelî cildinde “Hâzâ Hüzb’üş-Şeyh Hâmîd el-Ârif Kaddesallahu sırrahû ve nefe’anâ bih” adıyla 306-315. sayfaları arasında yer alan nüsha; ikincisi Millet Yazma Eserler Ktp., Ali Emîri Arapça, 730/5 numarada 10-14 varakları arasında kayıtlı olan nüsha; sonuncusu Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi kütüphanesinde bulunan, “Evrâd Hâmidüddîn Hâmid Aksarâyî” şeklinde 37307 yer numara ile kayıtlı olan mecmuanın 177b-182b varakları arasında yer alan nüshadır. Müellif, Zikir Risâlesi’nde Silâhü’l-Mürîdîn adlı bir dua mecmuası da telif ettiğinden bahsetmiştir. (Şeyh Hâmid-i Velî (yz), Nu. 81/6b; Ulu, 2021a: 58-75) Silâhü’l-Mürîdîn’in orada bahsedilen özellikleri yansıtıyor olması, eserin Somuncu Baba’ya ait olabileceği ihtimalini güçlendirmiştir. Bununa birlikte eserin ona ait olduğuyla ilgili bir kesinlik söz konusu değildir. (Ulu, 2021: 163-167)

Mezkûr eserin içeriğine bakıldığında besmele, hamdele, salvele, dua, istiğfar, ta’zim, tekbir, dua ve senâ içerikli ayetler, övgüler ve bazı hatırlatmaları kapsadığı görülmektedir. Şeyh Hâmid-i Velî (Somuncu Baba), bu eserinde herhangi bir kaynak adı anmaz ve herhangi bir kaynağa göndermede bulunmaz. Ancak Kur’an’ı Kerimden bazı ayetleri eserine almıştır. Somuncu Baba’nın bu eserinde hamd kavramına ve manasına özel bir önem atfettiği anlaşılmaktadır. (Şeyh Hâmid (yz), Nu. 1510: 307) Ayrıca “Lâilâhe illallah” cümlesi üzerinde özellikle durur. Bunların yanında Allah’ın isim ve sıfatlarından bazıları olan “Hayy, Kayyûm, Kadîr, Hakîm, Selâm, Zü’l-celâl ve’l-ikrâm, Afüv, Bâkî, Celle celâl, Alî, Azîm, Kerîm, Gafûr, Rahîm, Şekûr, Halîm, Evvel, Kadîm, Ahîr, Mukîm, Vâhid, Hak gibi kavramları zikreder. (Şeyh Hâmid (yz), Nu. 1510: 307-308)

Ona göre vakti dua ve zikirle geçirmek oldukça önemlidir. Nitekim farzları, sünnet ve nafileleri ve diğer şer’i hükümleri layıkıyla yerine getirdikten sonra kalan zamanları dua ve zikirle geçirmenin önemini vurgular. Somuncu Baba, bu eserinde peygamberimizi anmayı da ihmal etmez. Kelime-i tevhid ile zikir faslının ardından Hz. Muhammed’in (s.a.v) Allah’ın vahyini hâkim kılan ve emirlerini yerine getiren elçisi olduğunu kaydeder. (Şeyh Hâmid (yz), Nu. 1510: 309, 310)

Silâhü’l-Mürîdîn’in temas edilen üç nüshasıyla ilgili olarak tespit edebildiğimiz kadarıyla şu çalışmalar yapılmıştır: Mecmûatü’l-Ahzâb nüshası metin olarak Ahmed Akgündüz tarafından yayınlanmış, ancak çevirisi yapılmamıştır. Eserin ilk Türkçe çevirisi bu nüsha esas alınmak kaydıyla tarafımızca yapılmıştır. Millet Yazma Eserler nüshası Recep Dikici tarafından çevirisi yapılmadan yayınlanmış, bu nüshanın çevirisi, hem Arapça’sına hem okunuşuna yer verilmek suretiyle Selami Şimşek tarafından yapılmıştır. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi nüshası ise henüz neşredilmemiştir. Bununla birlikte Şeyh Hâmid-i Velî’nin buraya kadar bahsedilen üç eserinin yukarıda belirtilen kimi nüshaları ilk kez tek kitapta toplanıp üçünün de hem Arapça hem Türkçe çeviri metinleri 2015 yılında yapılmak suretiyle tarafımızca hazırlanmış ve yayımlanmıştır. (Ulu, 2015: 63- 124) Bunların dışında mezkûr eserle ilgili içerik analizi şeklinde bir makale tarafımızdan yayımlanmıştır. (Ulu, 2021b: 135-146)

Kaynakça

  • Akgündüz, Ahmet (2009). Arşiv Belgeleri Işığında Somuncu Baba ve Neseb-i Âlisi, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
  • Dikici, Recep (2017). Hamîd-i Velî (Somuncu Baba) Hacı Bayrâm-ı Velî Taceddîn-i Velî ve Evradları, İstanbul: Akif Yay.
  • Şeyh Hâmid-i Velî, Evrâd Hâmidüddîn Hâmid Aksarâyî (yz), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Ktp., Nu. 37307, vr. 177b-182b.
  • Şeyh Hâmid-i Velî, Risâle fî Zikri Kelimeti La İlâhe İllallah, Manisa İl Halk Ktp., Zeynelzâde Kitaplığı, Nu. 81/2.
  • Şeyh Hâmid-i Velî, Silâhü’l-Müridîn (yz), (Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî, Mecmûatü’l-Ahzâb),Süleymâniye Kütüphanesi, İzmirli İsmail Hakkı Koleksiyonu, Nu. 1510.
  • Şeyh Hâmid-i Velî, Silâhü’l-Müridîn (yz), Millet Yazma Eserler Ktp., Ali Emîri Arapça, Nu. 730/5, vr. 10-14.
  • Şimşek, Selami (2020). Somuncu Baba Hazretlerinin Evrâdı ve Evrâd-ı Safeviyye, İstanbul, Buhara Yay.
  • Ulu M. (2022). Şeyh Hâmid-i Velî’ye (Somuncu Baba) Atfedilen ve Ondan Bahseden Eserlerdeki Tasavvufî Kavramlar. Eskiyeni. (46): 395-426.
  • Ulu, M. (2015). Şeyh Hâmid-i Velî Somuncu Baba Hayatı ve Eserleri, Aksaray: Aksaray Valiliği Yay.
  • Ulu, M. (2020). Şeyh Hâmid-i Velî Somuncu Baba Hayatı ve Eserleri, 40. Baskı, Konya: Manolya Yay.
  • Ulu, M. (2021a). Şeyh Hâmid-i Velî (Somuncu Baba) ve Ona Atfedilen “Zikir Risâlesi” Adlı Eser. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBaE Dergisi, Cilt:11 Hacı Bektaş Veli Özel Sayısı, 58-75.
  • Ulu, M. (2021b). “Şeyh Hâmid-i Velî ve Silâhü’l-Mürîdîn Adlı Eseri”, Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 5(1), ss. 135-146.
  • Ulu, M. (2021c). Tarih, Tabakat, Arşiv Belgeleri ve Yazmalar Ekseninde Somuncu Baba (Şeyh Hâmid-i Velî) Hayatı Eserleri Görüşleri, Berikan Yayınevi, Ankara.
  • Ulu, Mahmut. “HÜZB-Ü ŞEYH HÂMİD (SOMUNCU BABA)”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/huzb-u-seyh-hamid-somuncu-baba. [Erişim Tarihi: 11 Ocak 2023].

Eserden örnekler:

“Bismillahirrahmanirrahim. Verdiği bütün nimetlere karşılık ve eksiltmeyip artırdıklarına bedel olabilecek bir hamd ile sadece Allah’a hamd edilir. Bilip bilmediğimiz bütün övgülerle; tadıp tatmadığımız her nimet için sana hamd ederiz. Her hal ve durum için Yüce Allah’tan bağışlanma dileriz. O Allah ki, O’ndan başka hiçbir ilah yoktur. O diridir. Ve işleri idare edendir. O’ndan bağışlanma dileriz.” (Şeyh Hâmid (yz), Nu. 1510: 307)

Madde Yazım Bilgileri
Yazar: Dr. Öğr. Üyesi Mahmut ULU
Anahtar Kelimeler: Şeyh Hâmid-i Velî, Somuncu Baba, Silâhü’l-Mürîdîn, Hüzb’üş-Şeyh Hâmîd.